सोयाबीनसह ७ शेतीमालांची वायदेबंदी ४ वर्षांनंतर उठेल का? देशातील शेतीमाल बाजारात सध्या एका महत्त्वाच्या विषयाची चर्चा सुरू आहे, ती म्हणजे गेल्या चार वर्षांपासून असलेल्या वायदेबंदी संदर्भात. केंद्र सरकारने डिसेंबर २०२१ मध्ये सोयाबीन, सोया तेल, मोहरी, कच्चे पाम तेल, हरभरा, गहू आणि बिगर बासमती तांदूळ या ७ प्रमुख शेतीमालांच्या वायद्यांवर बंदी घातली होती. वायद्यांमुळे किमतीत अवास्तव वाढ होते आणि महागाई वाढते, असा दावा त्यावेळी सरकारने केला होता. मात्र, आता बाजार नियामक संस्था सेबीने स्थापन केलेल्या एका समितीने ही वायदेबंदी उठवण्याबाबत सकारात्मक शिफारशी केल्या असल्याची माहिती समोर येत आहे.
वायदे बाजार हा केवळ व्यापारासाठी नसून शेतकऱ्यांसाठी जोखीम व्यवस्थापनाचे एक महत्त्वाचे साधन आहे. वायद्यांमुळे शेतकऱ्यांना भविष्यात त्यांच्या मालाला काय भाव मिळू शकतो, याचा एक अंदाज येतो. लागवडीच्या वेळीच शेतकरी आपले पीक भविष्यातील दराने विकून स्वतःचा नफा निश्चित करू शकतात. मात्र, गेल्या चार वर्षांपासून ही बंदी असल्याने, विशेषतः सोयाबीन उत्पादकांना मोठ्या अडचणींचा सामना करावा लागला. बाजारभाव हमीभावापेक्षा कमी असताना, माल साठवून ठेवावा की विकावा, याबद्दल शेतकऱ्यांमध्ये संभ्रम निर्माण झाला असून त्यांना जोखीम व्यवस्थापनाचा कोणताही पर्याय उरलेला नाही.
